Kiedyś stres to była kartkówka z biologii.

Dziś? To kartkówka, do tego presja, social media, strach przed kompromitacją, niedobór snu i nadmiar kofeiny. A wszystko to w mózgu, który jeszcze się dopiero uczy, jak działać bez dramy.

Brzmi znajomo? Jeśli masz w domu nastolatka, to pewnie tak. Porozmawiajmy więc o stresie szkolnym – ale bez dramatów i bez nudy. Będzie trochę śmiechu, trochę neuronów i dużo zrozumienia.

Co to właściwie jest stres szkolny?

Z psychologicznego punktu widzenia stres to reakcja organizmu na realne lub wyobrażone wyzwania, które przekraczają nasze zdolności adaptacyjne.

Z punktu widzenia nastolatka? Mogą to być:

• Sprawdzian z matematyki o 8:00 (najczęściej wtedy, gdy nie umie mnożyć ułamków),
• "Publiczna egzekucja” przy tablicy z języka polskiego,
• „Czy ja wyglądam dziwnie?” – czyli nieustanna analiza własnej osoby przez pryzmat spojrzeń kolegów.

Mózg interpretuje to wszystko jako zagrożenie – i nie rozróżnia, czy to tygrys szablozębny, czy egzamin z chemii. Reakcja? Ucieczka, walka albo... zawieszenie się jak Windows 98.

Co ma z tym wspólnego mózg?

Dużo. A dokładnie: wszystko.

Mózg nastolatka jest w okresie intensywnej przebudowy – to trochę jak remont generalny w galerii handlowej, który trwa 10 lat i nikt nie wie, co gdzie leży.

• Ciało migdałowate, czyli centrum emocji, działa na pełnych obrotach. To ono reaguje na stres impulsywnie – krzyczy: „ZAGROŻENIE! PANIKA!”
• Kora przedczołowa, odpowiedzialna za logiczne myślenie, planowanie, samokontrolę – dopiero się rozwija. Czyli: „Na razie nieczynne. Proszę wrócić za kilka lat.”

To tłumaczy, dlaczego Twoje dziecko wie, że:

• Nie powinno się martwić oceną, ale… i tak nie śpi po nocy,
• Krzyczenie nie pomoże… ale i tak trzaska drzwiami,
• Można było się nauczyć wcześniej… ale Netflix miał premierę nowego sezonu.

Skąd się bierze stres szkolny?

Z wielu źródeł. W skrócie: szkoła to nie tylko wiedza, to emocjonalny rollercoaster.

Oto najczęstsze stresory:

• Presja ocen – „Jak dostanę 3, to zawiodę rodziców, nauczycieli, przodków i cały klan.”
• Nadmiar obowiązków – lekcje, zajęcia dodatkowe, sprawdziany, projekty. A czasem jeszcze trzeba zjeść coś i oddychać.
• Relacje rówieśnicze – konflikty, wykluczenie, porównywanie się, rywalizacja.
• Porównywanie w social mediach – „Ona ma lepszy makijaż, ciało, oceny, życie. Ja nie mam nawet czystej koszulki.”
• Brak snu i regeneracji – a jak mózg nie śpi, to dramat wisi w powietrzu.

Jak stres wpływa na ciało i psychikę?

Nie chodzi tylko o „niechęć do nauki”.

Objawy stresu mogą być różne:

• Bóle głowy i brzucha (bez wirusa, ale z matematyką),

• Płaczliwość, drażliwość, wycofanie,

• Problemy z koncentracją, pamięcią,

• Spadek motywacji „Po co to wszystko?”,

• Obniżone poczucie własnej wartości.

Neurobiologia mówi jasno: przewlekły stres utrudnia procesy zapamiętywania, osłabia odporność i może prowadzić do depresji lub zaburzeń lękowych.

A co gorsze – może zabić radość uczenia się. A to już prawie zbrodnia.

Co można z tym zrobić? Czyli konkretne narzędzia dla rodzica

Na koniec – dla Ciebie, Rodzicu

Nie musisz być psychologiem ani coachem. Wystarczy, że będziesz dostępny, życzliwy i cierpliwy. Twoje dziecko przechodzi przez burzę hormonów, emocji i ocen. Nie potrzebuje kapitana i okrzyków motywacyjnych. Potrzebuje bezpiecznego portu, kotwicy, spokoju i zrozumienia.

Stres szkolny to nie fanaberia. To realny ciężar, który młody człowiek nosi na barkach, które dopiero uczą się unosić Świat. Ale z Twoim wsparciem – mogą unieść naprawdę wiele.